Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Nedir ?

Pano içi yangın söndürme sistemi, elektrik panoları gibi dar hacimli alanlarda meydana gelebilecek yangınları erken aşamada algılayarak,
herhangi bir insan müdahalesine gerek duymadan otomatik olarak devreye giren güvenlik sistemleridir. Genellikle 8,5 m³’e kadar olan hacimlerde etkili olan
bu sistemler, yangını saniyeler içinde kontrol altına alır. İnsanların zamanında fark edemeyeceği ya da ulaşamayacağı yerlerdeki yangın riskini
ortadan kaldırarak can ve mal kaybını engellemeye yardımcı olur. Özellikle endüstriyel ortamlarda, üretim sürekliliğini ve operasyonel verimliliği koruma
hedefiyle çoğunlukla gazla söndürme teknolojisi tercih edilir. Bunun yanı sıra,belirli risk gruplarında kuru kimyevi tozlu çözümler de uygulanmaktadır.

Bu sistemler, yangını doğru biçimde tespit eden ve pnömatik prensiplerle çalışan özel bir sensör tüpüne sahiptir. Tüp, ortamda sıcaklık artışı veya alev oluşumu gibi anormal durumları hissederek tetikleme sağlar ve uygun söndürücü maddeyi hızla serbest bırakır. Türkiye ve dünya genelindeki
sanayi tesislerinde yaygın olarak kullanılan bu teknoloji, uluslararası standartlara uygunluğu ve yüksek güvenilirliği ile dikkat çeker. Sistem
yangının yayılmasını önlerken, soğutma işlemini de otomatik olarak başlatarak tek merkezden kontrol imkânı sunar.

Pano içi yangın söndürme sistemi çözümleri, yalnızca elektrik panoları ile sınırlı kalmayıp; kompanzasyon sistemleri, UPS kabinleri, zayıf akım panoları, server rafları, akü panoları, telefon santralleri ve makine odalarındaki diğer elektronik birimlerde de yaygın şekilde kullanılmaktadır. Kullanılan gazlar insan sağlığına zararsız olup çevreye olumsuz etkisi bulunmaz. Bu sistemler, hem çevreci yapısı hem de hassas cihazların korunmasına sağladığı katkı ile günümüzün en güvenli ve etkili yangın önleme çözümlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Hangi Bileşenlerden Oluşmaktadır ?

Pano içi yangın söndürme sistemi, yangını erken aşamada algılayarak oksijen seviyesini düşüren özel bir gaz ile müdahale edecek
şekilde tasarlanmıştır. Bu sistemin temel parçaları arasında; HFC236ea gazını içeren yangın söndürücü tüp, belirli bir sıcaklığa ulaştığında kendiliğinden patlayarak sistemi aktive eden ve dedektör görevi gören özel sensör benzeri tüp (Tubing), yangın çıkabilecek her noktadan geçecek şekilde döşenen polimer esaslı hortum, çıkış vanası, sistem basıncını izlemeye yarayan manometre ve montajı kolaylaştıran askı aparatları yer alır. Ayrıca isteğe bağlı olarak
sesli ve görsel uyarı sağlayan bir alarm modülü de sisteme entegre edilebilir.

Faaliyette olan birçok tesiste, özellikle elektrik panolarında, zaman zaman yangın meydana gelmediği halde yüksek sıcaklık ya da basınç değişimlerinden dolayı sistem yanlışlıkla aktive olabilmektedir. Her dört panodan biri ya da ikisi bu duruma maruz kalabilmekte, bu da gereksiz gaz boşalmasına ve sonrasında yeniden dolum maliyetine yol açmaktadır. Bu tür hatalı çalışmaları engellemek için sistemin doğru şekilde projelendirilmesi büyük önem taşır.

Bu sistemlerde genellikle göz ardı edilen ama hayati önem taşıyan bileşenlerden biri de aşırı basınç regülatörüdür. Regülatörün eksikliği, yangın olmadan yalnızca sıcaklığın yükselmesiyle sistemin devreye girmesine neden olabilir. Oysa bu parçanın sisteme dâhil edilmesi, sadece yangın anında doğru tepki verilmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda işletme giderlerini azaltarak daha güvenilir ve istikrarlı çalışan bir sistem kurulmasına katkı sağlar. Bu nedenle pano içi yangın söndürme projelerinde bu bileşenin ihmal edilmemesi önem arz eder.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi nasıl çalışır ?

Pano içi yangın söndürme sistemi, yangının başladığını pano içine döşenmiş özel sensör görevi gören Tubing isimli polimer hortumun ısıyla delinmesiyle algılar. Bu hortum, potansiyel yangın çıkma ihtimali olan tüm bölgelerden geçirilmiştir. Yangın anında hortum delinince, dışarıda bulunan basınçlı söndürücü tüp devreye girerek içindeki gazı pano içine boşaltır. Böylece oksijen seviyesi hızlıca düşer, yanma reaksiyonu durur ve yangın kısa sürede bastırılmış olur.

Yangınla mücadelede temel prensiplerden biri olan yangın üçgeni; ısı, oksijen ve yanıcı maddenin varlığına dayanır. Pano içi yangın söndürme sistemi, bu üçgenden “oksijen” unsurunu ortadan kaldırarak yangını kontrol altına alır. Bu yöntem, dar hacimli elektrik panoları gibi alanlarda yangını kaynağında durdurmanın etkili bir yoludur.

Sistem devreye girdiğinde, yalnızca söndürme işlemi gerçekleşmekle kalmaz; aynı zamanda yangın algılandığı anda personel sesli veya görsel sinyallerle uyarılır. Böylece çalışanlar hızlıca bilgilendirilir ve olay yerine ilk müdahale yapılır. Ardından, daha büyük bir tehlike ihtimaline karşı olay değerlendirilir ve gerek görülürse itfaiye ekiplerine bilgi verilerek profesyonel müdahale süreci başlatılır.

Neden Bir Pano İçi Yangın Söndürme Sisteminiz Olmalı ?

Amerikan Ulusal Yangından Korunma Birliği (NFPA) verilerine göre, meydana gelen her iki yangından biri elektrik kaynaklıdır. Türkiye’de ise İstanbul İtfaiyesi tarafından hazırlanan raporlar, yaşanan her üç yangından birinin ana veya tali elektrik panoları ile bu panolara bağlı elektrik hatlarından kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Bu veriler, elektrik panolarının yangın riski açısından ne kadar kritik bir noktada olduğunu açıkça göstermektedir.

Ne yazık ki, birçok işletme bu ciddi riski göz ardı etmekte ve gerekli önleyici sistemleri devreye almamaktadır. Özellikle pano içi yangın söndürme sistemlerinin kullanılmaması, olası bir yangında zararın daha da büyümesine neden olmaktadır. Halbuki bu sistemler, hem maliyeti düşük hem de
kurulum açısından kolay çözümler sunar.

Bu ihmalin sonucu olarak, her gün pek çok firma üretim süreçlerinde duraksamalar yaşamakta, maddi kayıplarla karşılaşmakta ve çalışanların güvenliği tehlikeye atılmaktadır. Oysa erken müdahale sağlayan otomatik söndürme sistemleri sayesinde hem işletme sürekliliği sağlanabilir hem de can ve mal güvenliği en üst düzeyde korunabilir.

Elektrik Panonuza Hemen Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Tesis Etmeniz için 10 Neden?

Elektrik panolarında yangın riski, çoğu zaman şehirlerin altyapı yetersizliklerinden, plansız büyümeden ve zayıf iç tesisat düzenlemelerinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’de birçok tesis ve işletme, henüz Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ne tam anlamıyla uyum sağlamamış olup, proje ile birebir örtüşen bir altyapıya sahip değildir. Ayrıca, yapılmış ya da yapılacak revizyonlar genellikle projeye işlenmeden hayata geçirilmekte ve teknik hesaplamalar yapılmadan panolara yük binmektedir.

Bu gibi işletmelerde yangın rölelerinin çalışır durumda olduğu testlerle kanıtlanmamış, elektrikli çalışma izin sistemleri yeterince uygulanmamakta, yıllık elektrik kontrolleri ise çoğunlukla yetkin ve akredite muayene kuruluşları tarafından gerçekleştirilmemektedir. Elektrik panolarının periyodik bakım ve termal kontrolleri yapılmadığı için, oluşabilecek arızalar önceden fark edilememekte ve bu da ciddi güvenlik açıkları doğurmaktadır. Ayrıca, ekonomik ömrünü doldurmuş panolar hâlâ aktif olarak kullanılmakta ve yeni ekipmanlar proje bazlı yük analizleri yapılmadan devreye alınmaktadır.

Birçok işletmede, daha önce yaşanan veya ucuz atlatılan elektrik kaynaklı yangınların ardından tarafsız ve kapsayıcı bir kök nede analizi yapılmamakta; alınması gereken önlemler eksik bırakılmaktadır. Buna ek olarak, yerel itfaiye birimlerinin teknik görüşü ve onayı alınmamış, Pano İçi Yangın Söndürme Sistemine ilişkin herhangi bir koordinasyon süreci başlatılmamıştır. Tüm bu eksiklikler göz önüne alındığında, pano içi yangın söndürme sistemi kurmak, sadece bir güvenlik tercihi değil; işletme devamlılığı ve can güvenliği açısından bir zorunluluktur.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Seçimi Nasıl Yapılır ?

Pano içi yangın söndürme sistemi seçimi yapılırken, öncelikle korunacak alanın yangın riski ve kullanım amacı dikkate alınmalıdır.
Bu doğrultuda kullanılacak söndürücü gaz türü belirlenir. FM 200, HFC 23, HFC 236 ea ve HFC 125 gibi farklı gazlar bu sistemlerde tercih edilebilmektedir.
Elektriksel iletkenlik yaratmayan ve yalıtkan özelliğe sahip olmaları sayesinde, bu gazlar elektrik panolarında güvenle kullanılabilir. Bu gazlar arasında HFC 236 ea, hem etkili söndürme kabiliyeti hem de fiyat-performans açısından öne çıkmakta ve en yaygın kullanılan gaz türlerinden biridir.

Sistemin türü belirlenirken sadece gaz tipi değil, uygulama alanının özel koşulları da dikkate alınmalıdır. Örneğin; patlama riski olan bölgeler, kimyasal madde depoları veya yoğun partikül üretebilecek ortamlarda aerosol gazlı ya da kuru kimyevi tozlu pano içi yangın söndürme sistemleri tercih edilebilir. Bu özel sistemler, farklı risk senaryolarına uygunluk sağlayarak maksimum güvenlik sunar.

Doğru sistemin seçilmesi, sadece ekipmanın yangını hızlı ve güvenli bir şekilde söndürmesiyle kalmaz; aynı zamanda sistemin devreye girme
hassasiyeti, çevresel etkiler ve bakım kolaylığı gibi unsurlarla da doğrudan ilgilidir. Bu yüzden pano içi yangın söndürme sistemi seçimi, uzman
değerlendirmesiyle ve ihtiyaca özel analizlerle yapılmalıdır.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Satın Alırken Nelere Dikkat Etmelisiniz ?

Pano içi Yangın Söndürme sistemi satın alınırken dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise projede kullanılacak ürün ve malzemelerin
hem CE, TS gibi Kalite standartların yanı sıra yangın güvenliğine özel TS ve EN’ye uygunluk, NFPA, TÜV CERT, FM Approval, UL gibi standartlara da ihtiyaca
göre sahip olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Sistem için kullanılacak olan gazın içeriği yani tam olarak ne olduğu, kalite belgeleri, sertifikaları,
MSDS bilgileri çok büyük önem taşımaktadır. Ek olarak varsa sistemde kullanılan tüm bileşenlerin varsa kalitesi sorgulanmalıdır.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Alırken Dikkat Etmeniz
Gereken 5 Kritik Adım

 1. Pano Ölçülerinin Doğru Alınması

Pano içi yangın söndürme sistemi kurulmadan önce, panonun iç hacmi doğru bir şekilde hesaplanmalıdır. Bunun için panonun en, boy ve derinlik
ölçüleri doğru alınmalı; eğer pano zeminin altına doğru devam ediyorsa, bu alan da toplam hacme dahil edilmelidir. Aksi takdirde yetersiz gazla söndürme
yapılması gibi kritik bir hata yaşanabilir.

2. Pano Tipinin ve Göz Yapısının Belirlenmesi
Panolar tek gözlü olabildiği gibi, iki, üç veya dört gözlü de olabilir. Bu gözlerin her biri bağımsız mı çalışıyor yoksa ortak bir hacim mi oluşturuyor, bu ayrım mutlaka belirlenmelidir. Örneğin, dört gözlü bir panoda iki göz birbirinden bağımsızken diğer ikisi tek bir iç hacim oluşturabilir. Bu durum, sistemin doğru yerleştirilmesi ve çalışması açısından kritik öneme sahiptir.

3. Mahal Sıcaklıkları
Sistemin kurulu olacağı ortamın yıl boyunca gördüğü en düşük ve en yüksek sıcaklıklar dikkate alınmalıdır. Pano içi sistemlerde kullanılan gazlı
söndürme teknolojileri sıcaklık değişimlerine duyarlıdır. Özellikle tubing sensör hortumu, ortam sıcaklığına göre değiştirilebilir. Bu nedenle uç
sıcaklık senaryoları mutlaka değerlendirilmelidir.

4. Panonun Tesis İçindeki Kritiklik Durumu
Her pano aynı öneme sahip değildir. Emniyet, üretim veya güvenlik açısından kritik olan panolar önceliklendirilmelidir. Bu tür panolarda yangın durumunda
sesli ve ışıklı uyarı sistemleri, hatta merkezi yangın algılama ve izleme sistemlerine entegrasyon gibi ekstra önlemler gerekebilir. Bu noktada ihtiyaç
analizi dikkatli yapılmalıdır.

5. Panonun Sızdırmazlık Durumu
Sistemin verimli çalışabilmesi için panoda yapısal bir bozulma, büyük boşluklar, ezikler veya hava sızdıran açıklıklar olmamalıdır. Gazın içeride
kalabilmesi için panonun sızdırmazlığı sağlanmalı, gerekiyorsa pano önce yalıtılmalıdır.

Son olarak, sistemin kurulumunu yapacak firmanın yangın güvenliği konusundaki tecrübesi, geçmiş referansları ve sektördeki itibarı
mutlaka incelenmelidir.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Projelendirmesi nasıl olmalıdır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi projelendirmesi, pano hacminin doğru şekilde hesaplanmasıyla başlar. Pano’nun en, boy ve derinlik ölçüleri alınarak iç hacmi bulunur, ardından kullanılacak gazın teknik özelliklerine göre belirlenen söndürme katsayılarıyla çarpılır ve emniyet toleransı da eklenerek yangın söndürme çözümü netleştirilir. Projelendirme sürecinde panonun sızdırmazlık bütünlüğü büyük önem taşır; NFPA standardına göre pano üzerinde gaz kaçağına sebep olabilecek açıklıkların toplamı 0,1 m²’yi geçmemeli, açıklıklar yangın durdurucu ürünlerle kapatılmalı, elektrikli fanlar devre dışı bırakılmalıdır. Ayrıca, panonun tesis içerisindeki kritiklik seviyesi göz önünde bulundurularak, gerekli görülürse sistem sesli-ışıklı uyarı verecek ya da yangın algılama sistemine entegre edilecek şekilde projelendirilmelidir. TS ve EN standartlarına uygun, sertifikalı ekipmanlar kullanılmalı ve sistem pano içinde hiçbir kör nokta kalmayacak biçimde döşenmelidir. Seçilecek yedek parçaların fiyatları kadar belgeleri ve standart uyumları da dikkate alınmalı; örneğin CE ve VdS belgeli selenoid vanalar tercih edilmelidir. Son olarak, sistemin gerçek performansını belirleyecek en kritik unsur, montajı gerçekleştirecek olan firmanın yangın güvenliği konusundaki deneyimi ve teknik uzmanlığıdır.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Nasıl Güvenli ve Etkin Şekilde Kullanılır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi’nin güvenli ve etkin bir şekilde çalışabilmesi için öncelikle pano ve elektrik altyapısının Elektrik İç
Tesisleri Yönetmeliği’ne uygun olarak tesis edilmiş veya sonradan revize edilmiş olması gerekmektedir. Yapılacak pano tadilatlarında veya yeni tesis
edilecek ekipman ve sistemlerin projelendirilmeden önce mutlaka elektrik projesinin kontrol edilerek elektrik yük hesabının yapılması kritik bir
adımdır. Ayrıca, panoda devrede olan Troid yangın rölesinin tüm detaylı performans testlerinden geçmiş olması gerekir. Son olarak, elektrik panolarında
çalışma yapan tesis içi görevli teknisyenler ve/veya hizmet alınan teknik personellere, pano içi yangın söndürme sistemine zarar vermemeleri ve hiçbir
şekilde sistemin kısmen veya tamamen devre dışı bırakılmaması gerektiği kırmızı bir çizgi olarak iletilmelidir. Bu önlemler, sistemin güvenli ve kesintisiz bir
şekilde çalışmasını sağlayacaktır.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Periyodik Bakımı Nasıl Yapılır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi’nin yıllık periyodik bakımı, yasal sorumluluk gereği yılda iki kez, konu ile ilgili akreditasyona sahip üretici firma ve sistemi montaj eden ve devreye alan firma tarafından yapılmalıdır. Bu şartlar altında, sağlıklı bir garanti yönetimi süreci sağlanarak sistemin verimli ve güvenli bir şekilde çalışması garanti altına alınmış olur.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi Haftalık Kontrolleri nasıl yapılmalıdır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi ile ilgili, üretici ve montajı yapan firma tarafından yapılması gereken teknik kontroller dışında, panodan sorumlu teknik personelin haftalık, 15 günlük veya aylık olarak yapabileceği bazı kontroller bulunmaktadır. Bu kontrol listeleri, sistem devreye alındıktan sonra eğitim sürecinde size teslim edilmekte olup, özetle yangın söndürücü tüpte korozyon olup olmadığı, sistemin ve ekipmanların bütünlüğünde bir problem olup olmadığı, yangın tubing hortumlarının doğru şekilde yerleştirilip yerleştirilmediği ve tüpün kontrol tarihi ile manometresinden basınç göstergesinin kontrol edilmesi gerektiği gibi temel unsurları içermektedir.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi fiyatları nelerdir ?

Yukarıda verilen tüm bilgiler doğrultusunda, Elektrik Panoları için Pano içi Yangın Söndürme Sistemi’nin bir lüks değil, temel bir güvenlik ihtiyacı olduğu açıkça görülmektedir. Bu sistemin bütçesinin oluşturulması gereken bir harcama bütçesi değil, bir yatırım bütçesi olduğunu net bir şekilde vurgulamak gerekmektedir.

Fayda/Maliyet açısından değerlendirdiğimizde, bu sisteme harcanan bütçe, büyük bir yangın riskinin satın alınması anlamına gelmektedir. Sistemin mevcut olması durumunda, olası bir yangın sonrası meydana gelecek can ve mal kaybı ile birlikte, dolaylı olarak üretim kaynaklı büyük bir kar kaybı riski de önlenmiş olacaktır.

Sistemin üretimi için kullanılacak malzeme veya hammaddelerin ithal edilmesi veya enflasyon kaynaklı fiyat değişiklikleri gibi faktörler olabilse de, sisteme ayrılacak bütçenin karşılığında satın alınan risk düşünüldüğünde, bunun işletmeniz için doğru ve uzun vadeli bir yatırım olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Bu yatırım, işletmenizi, çalışanlarınızı, üretiminizi ve müşterilerinizi koruyacaktır.